Bugün (21 Aralık 2024 tarihinde) Palandöken Dağı’nda yaşanan çığ olayında yine can kaybı yaşandı ve yaralananlar var. Yaşamını yitiren sporcumuza rahmet, yakınlarına baş sağlığı ve yaralılara şifa diliyoruz.
Geçmiş yıllarda da Palandöken’de değişik yıllarda çığ olayları yaşanmıştır. Palandöken’de en önemli çığ olayı 13 Ocak 1996 tarihinde kayak alanı dışında gerçekleşmiş ve bu olayda 26 kişi hayatını kaybetmiştir. Türkiye genelinde yaşanan bazı önemli çığ olaylarında; 1991-1992 kış sezonunda 328 kişi, 1992-1993 kış sezonunda 135 kişi, 1993-1994 kış sezonunda 27 kişi hayatını kaybetmiştir. Çığ olayları çok değişik alanlarda oluşabilir ve etkileri çok farklı olabilir. Yaşanan bu son olay, geçmişte yaşanmış olaylardan hiç ders alınmadığını göstermektedir.
Kar yağışı, özellikle su kaynaklarımızın beslenmesi ve kış sporları açısından çok önemlidir. Dik yamaçlar, kar kütlesinin birikmesi ve kayması için uygun koşulları oluşturur. Çığlar, genellikle 30 ile 45 derece arasındaki eğimlerde sık görülür. 25 dereceden daha az eğimli alanlar genellikle daha güvenlidir. Ancak nadir durumlarda bu eğimlerdeki arazilerde de çığ oluşabilir. Kar kütlesinin tabakalaşması ile içinde oluşan zayıf katmanlar çığ riski açısından belirleyicidir. Ani hava değişiklikleri, sıcaklık artışları ve yoğun kar yağışı çığ riskini artırır. Arazinin topoğrafik olarak iç bükey ve dış bükey özellikleri de çığ riski için en önemli belirleyicilerdendir.
Kar yerde birikmeye başladıktan sonra arazinin eğimi, karın birikme yüksekliği, hava sıcaklığı ve rüzgarın etkisi ile çığa dönüşebilir. Birikmiş kar kütlesi insan hareketi gibi dış müdahalelerle de harekete geçerek çığa neden olabilir. Zorunlu koşullarda arazi geçişlerinde arazilerin dış bükey ve kütleyi kesecek yüzeyleri kullanmaktan kaçınmak gerekir.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü, meteorolojik parametreler açısından bölge için çığ riski konusunda genel uyarıda bulunmuştur. Meteorolojik uyarılar genel uyarılardır. Herhangi bir bölgede arazi geçişlerinde can güvenliği açısından, yerel birimler bilgilendirilmeli ve sorumlu birimlerin uyarılarına kesinlikle uyulmalıdır.
Çığ Olaylarından Olumsuz Olarak Etkilenmemek İçin;
Türkiye’de çığ olayları genellikle Aralık ve Mart aylarında görülmektedir. Çığ olayları can ve mal kayıplarına neden olunca afet olarak kabul edilir. Can ve mal kaybına neden olmayan birçok çığ olayı kayıtlara geçmemiştir. Bu nedenle çığ kaydı olmayan alanlar güvenli alanlar olarak kabul edilmemelidir.
Her mevsimde bazı meteorolojik olaylar ekstrem durumlarda gerçekleşir. Bu olayların ekstrem olması olağan bir durumdur. Önemli olan, ekstrem olsa da olağan olan meteorolojik olayları afete dönüştürecek yapılaşmalardan ve hareketlerden kaçınmaktır.
Kış mevsiminde, dağcılık ve benzeri amaçlarla açık alanların kullanılması için yetkili kurumlardan bilgi ve izin alınmalıdır.
Kış spor alanlarında, spor alanlarının dışına çıkılmamalıdır. Yerel yöneticiler, bölgelerine gelen ziyaretçileri etkin bilgilendirici ve önleyici araçları kullanmalıdır.
Geçmiş yıllarda herhangi bir bölge kullanılırken meteorolojik olaylara bağlı bir sorunla karşılaşılmamış olması, sonraki yıllarda da ayın amaçla sorunsuz kullanılabileceği anlamına gelmez. Meteorolojik koşullar her yıl ve hatta ardışık günlerde bile çok farklı olabilir.
Palandöken’de yaşanan çığ olayı hepimizi çok üzmüştür. Can kaybına neden olan bu tür olayların telafisi mümkün değildir. Bu olayın son olmasını diliyoruz. Son olması için, geçmişte yaşanmış olaylardan ders alınması gerekir.
TMMOB Meteoroloji Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu